De zorgsector ligt onder druk. Te duur, te veel patiënten, te weinig zorgprofessionals. Om een grotere crisis te voorkomen, kunnen we maar aan één belangrijke knop draaien: preventie. Anders gezegd: hoe zorgen we ervoor dat mensen gezonder worden en blijven? Een eenvoudige vraag, waar geen makkelijk antwoord op gegeven kan worden. De NOM zocht die antwoorden op 14 november tijdens de Ronde tafel Preventie in de Zorg. Gasten met verschillende invalshoeken discussieerden met elkaar over oplossingen om de broodnodige transitie te kunnen aanzwengelen.
Anders moet het, wellicht radicaal zelfs. Ons zorgsysteem is onhoudbaar, dus moeten innovaties de ruimte krijgen. Ideeën om binnen de bestaande zorgsector veranderingen door te voeren, maar juist ook om buiten de sector meters te maken. Door in te zetten op gezondheid van mensen, op preventie van ziekte dus, kan de zorg ontlast worden. En dat is keihard nodig.
,,Meer aandacht en focus op preventie vraagt om het beter benutten van de aanwezige innovatiekracht binnen, maar juist ook buiten de zorgsector”’’, zegt Roel van der Heijden. Hij is programmaleider van Hi!Noord, met het programma – vanaf 2021 aangejaagd door onder meer het UMCG en de Aletta Jacobs School of Public Health – wordt beoogd op noordelijke schaal de transitie van zorg naar gezondheid te versnellen. ,, Onze artsen zijn geweldige probleemoplossers, ze doen niks liever en beter dan met de best mogelijke behandeling ziekte op te lossen. Het probleem is alleen dat we richting de toekomst simpelweg te veel zorg moeten gaan leveren met te weinig mensen. Met het optimaliseren van het huidige systeem komen we er niet. Dat ziet een toenemende groep artsen ook. Die gaan pionieren met innovatieve ideeën om uiteindelijk minder zieke patiënten te zien. Zo is de aandacht voor leefstijl in de zorg in de afgelopen jaren enorm toegenomen. Maar juist ook buiten de sector en in verbinding met het sociaal domein zijn er genoeg gedachten om mensen gezond te houden en zorg buiten het ziekenhuis te organiseren”.
Toch komt preventie als innovatiethema moeizaam van de grond. “Dat komt deels omdat we innovatie nog altijd associëren met een tastbaar, vaak technologisch product. Terwijl preventie vaak juist gaat over domein overstijgende afspraken, nieuwe organisatievormen: sociale, niet-technologisch innovatie. Als je daar mee aan de slag wilt gaan loop je tegen allerlei systeem barrières aan. Niet alleen qua wet en regelgeving maar ook in hoe je als innovator ondersteund kan worden. Dus hoe zorgen we ervoor dat zo’n goed idee een innovatie wordt die in de praktijk een verschil kan maken. Vanuit Hi!Noord zien we dat ons innovatie ecosysteem heel graag die kant op wil en krijgen we steeds beter zicht op hoe we onszelf beter inrichten op dit ‘nieuwe’ perspectief op innovatie. ’’
De transitie van zorg naar gezondheid vraagt naast een andere kijk op innovatie daarmee ook om ruimte voor nieuwe vormen van ondernemerschap. En dat is hard nodig, weet Els Reeuwijk. Zij is van oorsprong technisch geneeskundige, maar werkt al heel lang aan het naar de praktijk brengen van innovaties in en om de zorgsector. Momenteel werkt ze als programmamanager IZA aan de uitwerking van het Integraal Zorgakkoord (IZA) in Drenthe. ,,Het blijft een lastig verhaal: waar kun je terecht met je mooie innovatie? Waar kunnen ondernemers aankloppen bij zorgpartijen? Het is heel goed dat daar nu aan wordt gewerkt. Het is toch al heel moeilijk om binnen te komen in de zorg, waar dingen werken zoals ze werken.’’
Van der Heijden en Reeuwijk pleiten dus voor een andere lading van de term innovatie. Els Reeuwijk: ,,Dat klinkt nu een beetje eng en bedreigend. Dat alles anders moet, dat er iets heel nieuws komt, dat het veel gedoe is. Maar dat hoeft helemaal niet. Een andere manier van samenwerken kan al een geweldig effectieve innovatie zijn. Als je er zo naar kijkt, zijn er meer mensen die wat moois bedacht hebben. Dat zijn wat mij betreft allemaal innovaties.’’
Van der Heijden: ,,Genoeg mensen zien hoe de zorg anders kan, of hoe maatschappelijke aanpassingen kunnen leiden tot meer gezondheid. De uitdaging is om daar een innovatie van te maken die ertoe doet. Dat vraagt om nieuwe vormen van ondersteuning en infrastructuur, ingericht rondom de behoefte van de (sociale) innovator.
Qua mate van ondersteuning zou het eigenlijk net zo moeten gaan als bij veel innovatieve ecosystemen voor private ondernemers, zegt Van der Heijden. ,,We hebben daar in het noorden reeds een geweldig ondersteuningsapparaat voor, maar deze is geschoeid op een economische leest. En dat werkt niet altijd als je het hebt over het verbeteren van gezondheid in het publieke domein. De businesscase is dan vaak het struikelblok.
Els Reeuwijk werkt aan een netwerk in Drenthe om die innovaties verder te helpen. ,,Ik heb een handvol strategen in de provincie die goede ideeën en innovaties begeleiden. Ze zoeken er onderzoekers bij, of een plek om zo’n idee uit te proberen. Dat werkt, maar het zijn er te weinig. Daar zouden we op moeten investeren, een betere infrastructuur voor moeten aanleggen. En dan niet alleen binnen de zorg, maar ook bij gemeenten, het sociaal domein, sport, alle plekken die van belang zijn voor de gezondheid van mensen. Als we zulke netwerken organiseren en investeren in deze mensen, dan krijgen dergelijke innovaties een veel betere kans.’’
En bereik. Want een dergelijk netwerk beperkt zich niet tot een provinciegrens wat van der Heijden en Reeuwijk betreft. “In alle drie de noordelijke provincies zijn gezondheids- en zorgnetwerken as we speak met het IZA en GALA [Gezond en Actief Leven Akkoord] in de weer. Regionale plannen die gaan helpen de transitie van zorg naar gezondheid te versnellen. En in alle drie de provincies bieden die akkoorden dezelfde kansen voor ondernemerschap. Het zien van die kansen, het ophalen van de ideeën die er liggen en de ondersteuning om van idee naar maatschappelijk impactvolle innovatie te komen vliegen we daarom veel beter bovenregionaal, op noordelijke schaal aan. Dat vraagt om het innoveren, meer transitie-gericht doorontwikkelen, van ons eigen innovatie ecosysteem.
Van der Heijden: ,,Uitgangspunt bij die doorontwikkeling is meer ruimte voor wederkerige, samenwerking tussen publieke en private partijen, en meer ruimte voor innovatieve ideeën uit juist het publieke domein. Daarin lopen we in het Noorden echt al wel voorop. We bouwen gestaag door aan een innovatie-ecosysteem dat gestoeld is op een gedeeld beeld wat we maatschappelijk te doen hebben. En natuurlijk mag er geld verdiend worden, graag zelfs. Maar dat is niet het uitgangspunt voor innovatie.‘’
Tijdens de Ronde Tafel van 14 november zijn al veel invalhoeken en knelpunten belicht. We hopen dat we daarmee initiatieven en ideeën kunnen uitdagen om mee te doen aan de NOM Preventie Challenge. Hoe die er precies uitziet kunnen we nog niet met 100% zekerheid voorspellen, omdat het afhankelijk is van het aantal initiatieven dat zich aanmeldt en natuurlijk ook de kwaliteit van de plannen.
De winnaar ontvangt 10.000 euro te besteden aan marketing en begeleiding vanuit de NOM om het plan hopelijk succesvol in de markt te zetten. We brengen je in contact bij relevante partijen in het zorgveld en helpen je bij het uitwerken van meetmethoden van gezondheidswinst om te komen tot de juiste vorm van vergoeding. Zijn er meer goede plannen dan proberen we een manier te vinden om ook die te helpen en door te geleiden naar de juiste partners.
Bekijk hier hoe je kunt deelnemen aan de Preventie Challenge
Deze cookies zorgen ervoor dat deze website naar behoren functioneert. Ook houden we met deze cookies anoniem website statistieken bij. Omdat deze cookies strikt noodzakelijk zijn, kunt u ze niet weigeren zonder de werking van de website te beïnvloeden. U kunt deze cookies blokkeren of verwijderen door uw browserinstellingen te wijzigen, zoals beschreven in ons privacy statement.
Deze cookies verzamelen informatie die wordt gebruikt om ons te helpen begrijpen hoe onze website wordt gebruikt of hoe effectief onze marketingcampagnes zijn. Ook helpen deze cookies ons om deze website aan te passen en zo uw gebruikservaring te kunnen verbeteren.
Met deze cookies kan uw surfgedrag worden gemonitord door advertentienetwerken waardoor we advertenties kunnen tonen op basis van uw interesses en surfgedrag. Ook voeren deze cookies functies uit waarmee onder andere wordt voorkomen dat dezelfde advertentie voortdurend verschijnt.