Innovaties als motor van de zorgtransitie

De zorgsector ligt onder druk. Te duur, te veel patiënten, te weinig zorgprofessionals. Om een grotere crisis te voorkomen, kunnen we maar aan één belangrijke knop draaien: preventie. Anders gezegd: hoe zorgen we ervoor dat mensen gezonder worden en blijven? Een eenvoudige vraag, waar geen makkelijk antwoord op gegeven kan worden. De NOM zocht die antwoorden op 14 november tijdens de Ronde tafel Preventie in de Zorg. Gasten met verschillende invalshoeken discussieerden met elkaar over oplossingen om de broodnodige transitie te kunnen aanzwengelen.

,,Meer aandacht en focus op preventie vraagt om het beter benutten van de aanwezige innovatiekracht binnen, maar juist ook buiten de zorgsector”’’, zegt Roel van der Heijden. Hij is programmaleider van Hi!Noord, met het programma – vanaf 2021 aangejaagd door onder meer het UMCG en de Aletta Jacobs School of Public Health – wordt beoogd op noordelijke schaal de transitie van zorg naar gezondheid te versnellen. ,, Onze artsen zijn geweldige probleemoplossers, ze doen niks liever en beter dan met de best mogelijke behandeling ziekte op te lossen. Het probleem is alleen dat we richting de toekomst simpelweg te veel zorg moeten gaan leveren met te weinig mensen. Met het optimaliseren van het huidige systeem komen we er niet. Dat ziet een toenemende groep artsen ook. Die gaan pionieren met innovatieve ideeën om uiteindelijk minder zieke patiënten te zien. Zo is de aandacht voor leefstijl in de zorg in de afgelopen jaren enorm toegenomen. Maar juist ook buiten de sector en in verbinding met het sociaal domein zijn er genoeg gedachten om mensen gezond te houden en zorg buiten het ziekenhuis te organiseren”.

Toch komt preventie als innovatiethema moeizaam van de grond. “Dat komt deels omdat we innovatie nog altijd associëren met een tastbaar, vaak technologisch product. Terwijl preventie vaak juist gaat over domein overstijgende afspraken, nieuwe organisatievormen: sociale, niet-technologisch innovatie. Als je daar mee aan de slag wilt gaan loop je tegen allerlei systeem barrières aan. Niet alleen qua wet en regelgeving maar ook in hoe je als innovator ondersteund kan worden. Dus hoe zorgen we ervoor dat zo’n goed idee een innovatie wordt die in de praktijk een verschil kan maken. Vanuit Hi!Noord zien we dat ons innovatie ecosysteem heel graag die kant op wil en krijgen we steeds beter zicht op hoe we onszelf beter inrichten op dit ‘nieuwe’ perspectief op innovatie. ’’

De transitie van zorg naar gezondheid vraagt naast een andere kijk op innovatie daarmee ook om ruimte voor nieuwe vormen van ondernemerschap. En dat is hard nodig, weet Els Reeuwijk. Zij is van oorsprong technisch geneeskundige, maar werkt al heel lang aan het naar de praktijk brengen van innovaties in en om de zorgsector. Momenteel werkt ze als programmamanager IZA aan de uitwerking van het Integraal Zorgakkoord (IZA) in Drenthe. ,,Het blijft een lastig verhaal: waar kun je terecht met je mooie innovatie? Waar kunnen ondernemers aankloppen bij zorgpartijen? Het is heel goed dat daar nu aan wordt gewerkt. Het is toch al heel moeilijk om binnen te komen in de zorg, waar dingen werken zoals ze werken.’’

Van der Heijden: ,,Genoeg mensen zien hoe de zorg anders kan, of hoe maatschappelijke aanpassingen kunnen leiden tot meer gezondheid. De uitdaging is om daar een innovatie van te maken die ertoe doet. Dat vraagt om nieuwe vormen van ondersteuning en infrastructuur, ingericht rondom de behoefte van de (sociale) innovator.

Els Reeuwijk werkt aan een netwerk in Drenthe om die innovaties verder te helpen. ,,Ik heb een handvol strategen in de provincie die goede ideeën en innovaties begeleiden. Ze zoeken er onderzoekers bij, of een plek om zo’n idee uit te proberen. Dat werkt, maar het zijn er te weinig. Daar zouden we op moeten investeren, een betere infrastructuur voor moeten aanleggen. En dan niet alleen binnen de zorg, maar ook bij gemeenten, het sociaal domein, sport, alle plekken die van belang zijn voor de gezondheid van mensen. Als we zulke netwerken organiseren en investeren in deze mensen, dan krijgen dergelijke innovaties een veel betere kans.’’

Van der Heijden: ,,Uitgangspunt bij die doorontwikkeling is meer ruimte voor wederkerige, samenwerking tussen publieke en private partijen, en meer ruimte voor innovatieve ideeën uit juist het publieke domein. Daarin lopen we in het Noorden echt al wel voorop. We bouwen gestaag door aan een innovatie-ecosysteem dat gestoeld is op een gedeeld beeld wat we maatschappelijk te doen hebben. En natuurlijk mag er geld verdiend worden, graag zelfs. Maar dat is niet het uitgangspunt voor innovatie.‘’

Tijdens de Ronde Tafel van 14 november zijn al veel invalhoeken en knelpunten belicht. We hopen dat we daarmee initiatieven en ideeën kunnen uitdagen om mee te doen aan de NOM Preventie Challenge. Hoe die er precies uitziet kunnen we nog niet met 100% zekerheid voorspellen, omdat het afhankelijk is van het aantal initiatieven dat zich aanmeldt en natuurlijk ook de kwaliteit van de plannen.

De winnaar ontvangt 10.000 euro te besteden aan marketing en begeleiding vanuit de NOM om het plan hopelijk succesvol in de markt te zetten. We brengen je in contact bij relevante partijen in het zorgveld en helpen je bij het uitwerken van meetmethoden van gezondheidswinst om te komen tot de juiste vorm van vergoeding.  Zijn er meer goede plannen dan proberen we een manier te vinden om ook die te helpen en door te geleiden naar de juiste partners.