Groningen zet vol in op watertransitie ‘Onze opgave is nul procent groei’

De noordelijke economie is gebouwd op de beschikbaarheid van schoon water, terwijl bestaande bronnen onder druk staan. Wat betekent de toenemende (drink)waterschaarste voor het vestigingsklimaat in Noord-Nederland? Mede door de industriële aanwas in de Eemsdelta is de situatie in Groningen zeer actueel. André van Toly (Waterbedrijf Groningen) en Perry van der Marel (North Water) delen hun perspectief op de onvermijdelijke watertransitie.

De waterbehoefte wordt een strikter criterium bij economische ontwikkeling. Aan nieuwe ondernemingen worden al hogere eisen gesteld voor een wateraansluiting. Ook bestaande bedrijven waar proceswater essentieel is, moeten in de nabije toekomst steviger investeren in duurzaam watergebruik. ‘Dat is geen gemakkelijke boodschap richting onze klanten’, realiseert André zich. ‘Al zijn wel steeds meer bedrijven zich bewust dat deze transitie nodig is om economisch overeind te blijven. Waterschaarste speelt niet alleen in Groningen, overal is een omslag nodig. De wet- en regelgeving verandert langzaam, maar de ministerraad kwam vorig jaar al met de doelstelling dat Nederland vóór 2035 een drinkwaterbesparing van twintig procent moet realiseren. Dat geldt zowel voor consumenten als bedrijven en industriële grootverbruikers.’

North Water is een joint venture van WBG en Evides Industriewater, dat in de Benelux al veel ervaring heeft opgebouwd met duurzame wateroplossingen. Van het inzetten van gezuiverd oppervlaktewater tot zuurstofloos water, en van waterhergebruik tot afvalwaterzuivering: North Water is een partner voor alle wateruitdagingen in de industriële sector. ‘Wij bieden maatwerk en dat is in deze transitie meer dan ooit nodig’, stelt managing director Perry van der Marel. ‘De meeste bedrijven werken al langer aan waterbesparing en alle relatief eenvoudige oplossingen zijn vaak wel doorgevoerd. Met de huidige opgave in Groningen – nul procent groei in drinkwaterverbruik bij grootzakelijke afnemers – komt het aan op meer complexe maatregelen.’

‘Het punt is dat bestaande fabrieken zijn gebouwd op de vanzelfsprekende beschikbaarheid van drinkwater’, vervolgt Perry. ‘Als je ook met industriewater gaat werken, moet je die stromen scheiden. Dat klinkt simpel, maar met al bestaande bebouwing en leidingnetten is dat best een puzzel. Bovendien vraagt ook het gebruik van industriewater om bewuste keuzes en matigheid. Want voor het zuiveren en herbruiken van water is chemie, energie, opslag en soms ook extra transport nodig. Dat pakt op de balans van duurzaamheid en kosten niet altijd gunstig uit. Daarom is de kernvraag altijd: wat is er werkelijk nodig aan water en welk soort water volstaat?’

Voor de Groningse watertransitie worden zowel nieuwe als bestaande zakelijke verbruikers uitgedaagd om hun processen te optimaliseren. ‘Zeker bij uitbreidingsplannen en innovaties horen waterbesparing en duurzaam watergebruik standaard op de agenda te staan’, stelt André. ‘Bedrijven hoeven dat natuurlijk niet alleen te doen. Ze kunnen een beroep doen op North Water of andere marktpartijen. En ze kunnen sparren met investeringspartners als de NOM om innovaties mogelijk te maken of business development rondom de watertransitie aan te jagen. Ook als waterbedrijf delen wij graag onze kennis en ondersteunen we klanten bijvoorbeeld met een waterscan. Dan brengen we in kaart hoeveel water er in- en uitgaat en wat er in de tussentijd aan kuubs en kwaliteit nodig is in de processen. Zo’n balans geeft inzicht en helpt om opties te vinden voor waterbesparing en eventuele alternatieven voor drinkwater.’

De alternatieve waterbronnen waar Perry op doelt, omvatten naast bijvoorbeeld oppervlaktewater ook circulaire stromen, waarbij afvalwater wordt bewerkt voor hergebruik. ‘Afgelopen zomer is er zelfs een pilot gestart waarbij we onderzoeken of het huishoudelijke rioolwater van de stad Groningen kan worden opgewerkt tot industriewater (zie kader REGAIN, red). In het verleden was zoiets nog ondenkbaar, ook door de risico’s die men zag. Nu beseffen steeds meer partijen dat ook dit bewerkte afvalwater binnen de industrie een waardevolle bron kan zijn voor circulaire waterproductie. Schaarste heeft grote invloed op onze perceptie. Acute tekorten hebben zich nog niet voorgedaan in Groningen, maar de situatie is hier behoorlijk nijpend en dan wil je serieuze waterproblemen vóór zijn. Pilots als REGAIN dragen daar mogelijk aan bij.’

Om in Groningen een toekomstbestending watersysteem te realiseren, komen er zoveel lijntjes samen, dat het noodzakelijk is om gezamenlijk op te trekken. ‘Werken aan water doen wij in samenspraak met alle stakeholders, de Noord-Nederlandse buurprovincies en iedereen die hier een wateraansluiting heeft of wenst’, ronden de heren af. ‘Helder is dat de waterbalans de komende decennia een grote uitdaging is – ook voor bedrijven – en dat we bij het vinden van oplossingen ver vooruit moeten kijken. Omdat grote investeringen pas later gaan renderen, maar ook om bij de bouw van zuiveringsinstallaties en het aanleggen van leidingen slimme keuzes te maken. Bij alles wat we nu doen, is het achterliggende doel een toekomstbestendige leveringszekerheid van drinkwater én industriewater, om zo de leefbaarheid en het vestigingsklimaat in onze regio op peil te houden.’

Bij de rioolwaterzuiveringsinstallatie in Garmerwolde is afgelopen zomer een bijzonder onderzoek gestart: REGAIN test drie verschillende technieken om het gezuiverde rioolwater uit de stad Groningen zodanig verder te zuiveren dat medicijnresten worden verwijderd. Doel is het Noord-Nederlandse ecosysteem gezond te houden én om het gezuiverde afvalwater geschikt te maken voor hergebruik in de industrie. Of REGAIN een nieuwe bron oplevert voor industrieel proceswater, hangt mede af van de haalbaarheid en schaalbaarheid qua benodigde energie en financiering. REGAIN is een gezamenlijk onderzoeksproject van Waterschap Noorderzijlvest, industriewaterleverancier North Water, centrum voor waterkwaliteit en -technologie WLN en het CEW (Centre of Expertise Water Technology) en wordt mede mogelijk gemaakt door bijdragen van het Nationaal Programma Groningen, het Waddenfonds en EemsdeltaGreen.