Home Media Actueel De expert: Batterijboegbeeld trekt bedrijven naar Noord-Nederland

De expert: Batterijboegbeeld trekt bedrijven naar Noord-Nederland

Hoe kunnen we duurzamer, slimmer en gezonder werken? In deze editie vertelt hoogleraar Materiaalchemie Moniek Tromp hoe belangrijk het is om ons te richten op batterijtechnologie. Ze werkt aan de batterij van de toekomst: duurzaamheid voorop.

Katalyse, parasitaire reacties, reversibiliteit, nikkelmangaankobaltoxide. Hoogleraar Moniek Tromp houdt zich er dagelijks mee bezig. Dé autoriteit in Europa werkt aan de batterij van de toekomst. In Groningen.

We hebben ruimte, we hebben een goed opgeleide beroepsbevolking, we hebben talent, we hebben infrastructuur. En we hebben Moniek Tromp. De hoogleraar Materiaalchemie aan de Rijksuniversiteit Groningen is een extra argument voor bedrijven om naar Noord-Nederland te komen. Sterker nog: verschillende (grote internationale) partijen hebben besloten naar ons landsdeel te komen voor de productie van batterijen en onderdelen daarvan. Ter informatie: dat gaat altijd over oplaadbare batterijen, ook wel accu’s genoemd.

Het gaat wellicht wat ver om dat allemaal op het conto van Moniek Tromp bij te schrijven. Zeker is dat zij geholpen heeft. ‘Batterijen zijn booming en worden steeds belangrijker. Wij zijn bezig exemplaren te ontwikkelen die langer meegaan en ook anderszins duurzamer zijn. Batterijen van grondstoffen uit Europa, batterijen op basis van veel voorkomende delfstoffen, recyclebaar ook nog. Als dat lukt, dan gaat dat heel veel betekenen.’

Met de stijgende energieprijzen wordt nog eens extra duidelijk hoezeer we met zijn allen toe moeten naar een duurzame energievoorziening. ‘Dat was natuurlijk al zo omdat we ons klimaat moeten redden. Maar je ziet altijd dat geld nog een iets sterkere drijfveer blijkt.’ Dus zetten we mondiaal in op wind- en zonne-energie. Een goed idee, míts je genoeg capaciteit hebt om pieken in de energiewinning op te slaan. Waterstof kan daar een rol in spelen, maar zonder batterijen gaat het niet lukken. ‘We hebben het allemaal nodig. Waterstof en daarnaast verschillende typen batterijen, afhankelijk van locatie, toepassing en benodigde eigenschappen.’

Eerlijk gezegd loopt Nederland wat achter op het batterijvlak. We hebben naar mijn smaak iets te veel gefocust op waterstof.
Moniek Tromp

Zoveel mogelijk energieopslag en geen degeneratie, dat is het doel

Met haar onderzoeksgroep bestudeert Tromp tot op detailniveau de werking van oplaadbare batterijen. ‘We gebruiken röntgen om te zien wat er precies gebeurt. Zo weten we hoe elektroden zich gedragen en zien we waarom de capaciteit van batterijen langzaam afneemt. Dat is wat we proberen op te lossen door het gebruik van andere materialen en structuren. Geen degeneratie. Dat is ons uiteindelijke doel, samen met het verhogen van de energiecapaciteit. Je wilt niet dat mensen bij wijze van spreken een zeecontainer bij huis moeten hebben voor de opslag van energie.’

Aardig ecosysteem

Wat dat betreft zit ze in Groningen goed. De expertise van de faculteit Materiaalkunde van de universiteit geniet internationale faam. Met illustere voorgangers als Sibrandus Stratingh (eerste elektrische auto in 1835) en Ben Feringa (Nobelprijs 2016 voor ‘elektrische’ nanomotor) timmerde de RUG al lekker aan de elektrische weg.

‘Afgezien daarvan zie je dat hier een aardig ecosysteem aan het ontwikkelen is. De universiteit positioneert zich als batterij-onderzoeksinstituut, Chemport Europe heeft een unieke propositie. Daar is groene stroom om batterijen mee te kunnen produceren. En dat is waar bedrijven naar op zoek zijn. Die willen bijdragen aan het verkleinen van de voetafdruk. Batterijen zelf zijn daarbij belangrijk, maar de productie moet ook duurzaam zijn.’

Om verder te komen, moeten academie en bedrijfsleven elkaar omarmen, is haar stellige overtuiging. ‘Kijk, we doen fundamenteel onderzoek, maar niet alleen om stukken te schrijven die in de onderste la verdwijnen. Wij willen impact hebben, bijdragen aan een betere wereld. En dat kan alleen als onze ideeën en bevindingen worden gebruikt door commerciële partijen. Andersom kunnen wij het bedrijfsleven helpen met het verbeteren van batterijtechnologie. Om diezelfde reden, maar ook omdat het mooi onderzoek oplevert.’

Inhaalslagje

Startups kloppen aan om hun technologie te laten testen, multinationals strijken in het Noorden neer vanwege de kennis en kunde van Moniek Tromp en haar onderzoekers. ‘Ja, dat is voor een paar concerns een belangrijke overweging geweest, weet ik. Dat ze zich in Noord-Nederland willen vestigen is mooi, maar voor een buitenlandse partij zijn de afstanden in Nederland natuurlijk sowieso kort, dus die kijken ook naar het totaalplaatje. Groningen is Amsterdam-Noord, als het ware. Ik ben blij met alle ontwikkelingen op batterijgebied, in heel Nederland, mits die goed zijn voor een duurzame toekomst.’

Haar onderzoekers werken aan verschillende trajecten. Enerzijds kijken ze op fundamenteel niveau naar batterijen om de exacte werking te begrijpen. Anderzijds denken ze – met een consortium van universiteiten, hogescholen en bedrijven – mee over de verdere perfectionering van bestaande lithiumbatterijen in het project BatteryNL. ‘Het is allemaal belangrijk. Je kunt niet het één doen en het ander laten. Voor onze mobiliteit hebben we veel batterijkracht nodig, voor de opslag van
energie thuis ook, en afhankelijk van de toepassing worden er andere eisen aan je batterij gesteld en is er waarschijnlijk een andere oplossing nodig. Er gaat nog een heleboel gebeuren.’

Tromp is onlangs uitgeroepen tot Batterijboegbeeld van Nederland. In die rol is haar taak om onderzoek naar batterijtechnologie in Nederland aan te zwengelen en het bedrijfsleven een impuls te geven. ‘Eerlijk gezegd loopt Nederland wat achter op het batterijvlak. We hebben naar mijn smaak iets te veel gefocust op waterstof. Het is heel goed dat we nu een inhaalslagje aan het maken zijn. We hebben als ‘sector’ onlangs de Actieagenda batterijsystemen aangeboden aan het parlement. Dat werd hoog tijd. Nu moeten we zorgen dat we ook in Europa weer aan tafel komen.’

Waar gaat het heen met de batterij? ‘Die is straks duurzaam, herbruikbaar, gaat heel lang mee en heeft ruimschoots aanwezige grondstoffen die te delven zijn zonder dat daar ernstige arbeidsomstandigheden aan te pas komen. Een blik in de toekomst: we werken aan een batterij gemaakt van ijzer en lucht. Die zou ideaal zijn voor gebruik thuis en een heel nieuwe wereld openen.’

Of de productie van die mooie dromen in Noord-Nederland gaat plaatsvinden, zal de toekomst uitwijzen. Zeker is, dat ondernemingen nú naar hier komen om te testen, om te leren, maar ook om gewoon productie te draaien. Tesla kwam iets te vroeg, de opvolgers staan klaar.