Bedrijven die waarde hechten aan hun missie en maatschappelijke betekenis, kunnen daarvan wegdrijven door de macht van puur geldgedreven aandeelhouders. Daarom is steward ownership een interessante rechtsvorm voor ondernemingen die het hart van de zaak veilig willen stellen voor de toekomst. Hoe dat werkt en waarom het een goede zet is? We vroegen het aan communicatieprovider Voys, dat zichzelf sinds kort ‘steward owned’ mag noemen.
Vorig najaar kopten diverse media al dat Mark Vletter ‘zijn miljoenenbedrijf weggeeft’. Dat was het moment waarop het in Groningen gevestigde Voys bekend maakte te kiezen voor steward ownership. En nu – na een jaar van intensief huiswerk – is de nieuwe constructie volledig opgetuigd, terwijl er in de dagelijkse werkpraktijk bij Voys eigenlijk weinig is veranderd. ‘Het grootste verschil is dat ik hier nu als aangestelde bestuurder aan tafel zit en niet meer als eigenaar’, zegt Mark, die blij is dat alles waar Voys voor staat is vastgelegd in een bedrijfsvorm waar missie en impact gegarandeerd leidend blijven.
Voor de buitenwereld was de stap van Voys groot nieuws, maar intern blijkt steward ownership vooral een logisch vervolg op de zelfsturende manier waarop de organisatie is ingericht. ‘Al een jaar of tien geleden hadden Ben (medeoprichter Ben Hoetmer, red.) en ik deze richting in het vizier’, vertelt Mark. ‘Het is de laatste formele stap in een proces van zelf(be)sturing. Voys heeft nooit als mijn bezit of verdienste gevoeld. Onze onderneming is opgebouwd door alle mensen die hier een rol spelen of hebben gespeeld. Alles draait om samenspel, ook met de relaties die onze diensten afnemen en de economische en maatschappelijke context waarbinnen wij functioneren. Ja, Voys is een miljoenenbedrijf, maar wat werkelijk van betekenis is, zit voor mij in andere waarden.’
Mark doelt op de kernmissie van Voys: het gelijkwaardig verbinden van mensen. En op wezenlijke zaken als het bieden van werkgelegenheid in de regio, het opleiden van de nieuwe generatie, het dichten van de digitale kloof (via de stichting 48percent.org) en het experimenteren met besturing. ‘Alles wat wij hier doen, komt voort uit intrinsieke motivatie’, geeft Mark aan. ‘Dat is onze kracht, al beseffen we goed dat het een kwetsbare kracht is. Bij een verkoop of beursgang kan focus op aandeelhouderswaarde de hele dynamiek beïnvloeden en we zien te vaak voorbeelden waar dat leidt tot negatieve effecten in het bedrijf en voor de omgeving. Daarom kozen wij voor steward ownership; dat is de beste manier om ons gedachtegoed stevig te verankeren voor de toekomst.’
Uit onderzoek naar steward ownership blijkt dat bedrijven met deze rechtsvorm robuuster, stabieler en meer regionaal verbonden zijn. ‘In Denemarken zitten veel voorlopers en daar kwamen steward owned ondernemingen ook beter de coronaperiode door’, vertelt collega Pollien van Keulen, die als impact strategist bij Voys het hele omvormingstraject leidde, met ondersteuning van We Are Stewards. ‘Bedrijven die hier bewust voor kiezen, blijken over de lange termijn succesvoller. Dat komt omdat het stemrecht en economisch recht (rendement, red.) van elkaar gescheiden zijn. Zo wordt uitgesloten dat aandeelhouders hun invloed aanwenden voor persoonlijk financieel gewin en is gewaarborgd dat de bedrijfsmissie altijd leidend is bij besluiten.’
‘Het juridische eigenaarschap van Voys is nu ondergebracht in een stichting’, legt Pollien uit. ‘Daarin worden drie stemmen vertegenwoordigd: de collega’s, de klanten en het gedachtegoed. Zij stellen gezamenlijk de bestuurders van de Voys-groep aan, in dit geval Mark en Ben, die alle beslissingen met impact op de koers en/of structuur van Voys aan de stewards moet voorleggen. Voor het economisch recht zijn twee andere stichtingen opgetuigd, waarbinnen afspraken zijn gemaakt over winst en rendement. In die constructie is ook ruimte om aandeelhouders of voormalig eigenaren te vergoeden, maar zonder dat zij aan de knoppen van de onderneming kunnen draaien. Winst is bedoeld voor de groei en continuïteit van Voys en het genereren van maatschappelijke impact.’
Ja, ook steward owned bedrijven zijn ‘gewoon’ commercieel en streven naar winst. Niet als doel, maar als middel om de missie van de onderneming te versterken. ‘Daar bestaan soms misverstanden over’, merken Mark en Pollien. ‘De stichtingen die voor steward ownership nodig zijn, roepen de associatie op met ideële organisaties of sociale ondernemingen. Voys streeft wel bepaalde idealen na en wij dragen graag bij aan een brede economisch-maatschappelijke welvaart, alleen is onze basis commercieel. De twist bij steward ownership is dat alles draait om impact maken vanuit je missie. Want dat motiveert ons vele malen méér om te presteren dan het realiseren van steeds hogere beurskoersen en het verrijken van een selecte groep aandeelhouders.’
‘We zien allemaal dat een puur geldgedreven werkwijze negatief uitpakt voor mens, milieu en de oorspronkelijke drijfveren van ondernemers’, benoemt Pollien. ‘Toch gaan veranderingen langzaam, omdat we economisch nog steeds vastzitten in het paradigma dat bedrijven vooral goed presteren als hun aandeelhouders sturen op winstmaximalisatie. Steward owned bedrijven laten zien dat het anders kan en daarin wil Voys ook graag een voorbeeld zijn.’ Mark vult aan: ‘Deze vorm van zelfbesturing stimuleert missie- en waardengedreven ondernemerschap, een ontwikkeling die ook iets vraagt van investeerders. Daarin is nog wel een stap te maken. Aandeelhouders zijn gewend om controle te hebben, terwijl ze bij steward owned bedrijven vooral een dienstbare rol vervullen. Zij investeren in een gedeelde missie en geven daarmee hun vertrouwen aan de onderneming zelf.’
Voys heeft zichzelf al ruimschoots bewezen en deed dat zonder ooit een beroep te hoeven doen op investeerders. Mark: ‘Omdat we intussen een miljoenenwaarde hebben opgebouwd, maakte dat de stap naar steward ownership wel wat complexer. Vooral belastingtechnisch. Deze omslag leek voor ons eerst onbetaalbaar, tot er vorig jaar een gunstige wetswijziging kwam.’ Vanaf dat moment werkte Pollien samen met fiscale en juridische specialisten aan een stevige stewardconstructie, helemaal op maat voor Voys. ‘Het advies en de bijbehorende papierwinkel rondom deze omslag was een investering op zich’, zegt Mark. ‘Maar het was nodig om de toekomst van dit bedrijf te garanderen, ook als ik er later niet meer bij betrokken ben.’
Mark is in elk geval de komende vier jaar nog actief in het bedrijf. ‘Ik blijf doen wat ik altijd al deed, maar het voelt anders nu het bedrijf echt van zichzelf is. Het is een fijn idee dat het gedachtegoed van Voys ook zonder mij kan blijven voortbestaan, omdat de stewards onze bedrijfsmissie bewaken. Zo hebben we een solide basis voor de toekomst, met nog voldoende flexibiliteit om mee te bewegen met de veranderende realiteit. Want ruimte voor ondernemerschap en experimenteren hoort bij het evoluerende karakter van Voys. Zolang het maar dienend is aan onze missie.’
Nieuwsgierig of steward ownership iets voor jouw bedrijf is? Bij We Are Stewards kun je terecht voor informatie en advies. Alvast handig om te weten: ondernemers die hun inspanningen en genomen risico’s wel graag goed beloond zien – nu en/of in de toekomst – of die bang zijn om hun pensioenpotje in te leveren, kunnen daarover ook binnen een steward ownership prima afspraken maken. Zolang het bestaan en de missie van het bedrijf maar overeind blijven.
Omdat steward ownership bijdraagt aan een duurzame regionale economie, verdiepen ook de NOM en andere ROM’s in Nederland zich in de voordelen van deze bedrijfsvorm. Daarbij wordt onderzocht welke innovaties in het financiële systeem nodig zijn om – passend bij de eigen doelstellingen – te kunnen investeren in ondernemingen die steward- owned zijn.
wearestewards.nl
Deze cookies zorgen ervoor dat deze website naar behoren functioneert. Ook houden we met deze cookies anoniem website statistieken bij. Omdat deze cookies strikt noodzakelijk zijn, kunt u ze niet weigeren zonder de werking van de website te beïnvloeden. U kunt deze cookies blokkeren of verwijderen door uw browserinstellingen te wijzigen, zoals beschreven in ons privacy statement.
Deze cookies verzamelen informatie die wordt gebruikt om ons te helpen begrijpen hoe onze website wordt gebruikt of hoe effectief onze marketingcampagnes zijn. Ook helpen deze cookies ons om deze website aan te passen en zo uw gebruikservaring te kunnen verbeteren.
Met deze cookies kan uw surfgedrag worden gemonitord door advertentienetwerken waardoor we advertenties kunnen tonen op basis van uw interesses en surfgedrag. Ook voeren deze cookies functies uit waarmee onder andere wordt voorkomen dat dezelfde advertentie voortdurend verschijnt.
