PMC reinigt de staalwereld vanuit Delfzijl

Als de koning bereid is om de openingshandeling te verrichten, dan heb je wat bijzonders in handen. Eind september kwam hij langs in Delfzijl, samen met staatssecretaris Stientje van Veldhoven en Wouter Bos (Invest-NL), om Purified Metal Company (PMC) voor geopend te verklaren. In de fonkelnieuwe fabriek wordt vanaf half november verontreinigd staal omgezet in nieuwe grondstoffen voor de staalindustrie.

Een oud treinstel, een afgeschreven boorplatform, een gedateerde chemische installatie, een afgebroken fabriekshal. De eigenaren daarvan en de sloopbedrijven die met de demontage belast zijn, lopen dikwijls tegen een groot probleem aan: wat te doen met het staal dat vervuild is met asbest, met kwik, met PCB’s, met Chroom VI? Verwerken lukt niet, storten is wat rest. Tot nu.

Omdat de NOM besloot flink in ons te investeren, werd het aantrekken van meer kapitaal eenvoudiger.

CO2-besparing

PMC bedacht een proces dat die vervuilde schroot omzet in duurzame, hoogwaardige grondstoffen voor de staalindustrie. Een alternatief voor gedolven erts in wezen. ‘Wij hebben bestaande kennis op verschillende deelgebieden bij elkaar gebracht. En zo hebben we een systeem in handen waarmee we kostenefficiënt kunnen produceren’, legt directeur Jan Henk Wijma uit.

In de fabriek wordt verontreinigd schroot eerst in stukken geknipt en vervolgens in de oven verhit tot ruim 1500 graden Celsius. Verontreiniging wordt daardoor gescheiden van het staal. De asbeststructuur valt uiteen in onschadelijke componenten. Andere schadelijke stoffen worden afgevangen door het rookgasreinigingssysteem waarbij deze worden vernietigd of geneutraliseerd. Het schone, vloeibare staal wordt vervolgens gegoten in blokken die naar de reguliere staalindustrie gaan. Dat scheelt per kilo geproduceerd, gerecycled staal een kilo CO2-uitstoot, omdat er geen erts verwerkt hoeft te worden.

Uniek is de rookgasreiniging van de fabriek. Het rookgas dat bij het smelten in de oven ontstaat, wordt in vier fasen ontdaan van alle giftige stoffen en metaaldeeltjes. Alleen schone lucht verlaat uiteindelijk de schoorsteen.

Grenzeloze ambitie

En zo staat er in Delfzijl een fabriek die bijna te mooi lijkt om waar te zijn. Een fabriek die internationale aandacht trekt ook. Want het probleem dat het helpt oplossen, is zeker geen typisch Nederlands fenomeen. Op deze manier verontreinigd staal recyclen bestaat nog nergens. Het is wereldwijd gepatenteerd. Commercieel manager Nathalie van de Poel: ‘Daar doen we niet geheimzinnig over, onze ambitie reikt verder dan Nederland. We kunnen vanuit Delfzijl het hele land en ook België en Noord-Duitsland bedienen, maar de markt is natuurlijk veel groter. De eerste opdrachten van over de grens zijn al binnen trouwens.’

Ouderwets storten van verontreinigd schroot kost geld. Wegbrengen naar PCB in Delfzijl kost minder. Dat is een uitermate belangrijk uitgangspunt. Zonder economische drijfveer gebeurt er aan de aanbodkant te weinig. Dankzij contracten met vervoerders zorgt het recyclingbedrijf er bovendien voor dat transport-kosten nooit een drempel kunnen zijn voor het aanvoeren van schroot.

Het was een weg van uitdenken, onderhandelen, doorrekenen en volhouden, die negen jaar geleden al werd ingeslagen. Drie collega’s van staalconcern Nedstaal (Jan Henk Wijma, Nathalie van de Poel en Bert Bult) staan aan de wieg van PMC. Nathalie van de Poel: ‘Nedstaal werd in 2011 een treinwagon aangeboden, met daarin door asbest verontreinigd staal. Toen bleek dat we het staal – ondanks de lage prijs – niet konden verwerken en het dus gestort zou worden, dachten we: dat moet anders kunnen.’

Zeventig miljoen euro

Avond aan avond tekenden en rekenden de drie aan hun idee, in eerste instantie bedoeld als extra dienst voor Nedstaal. Wijma: ‘Toen we in drie maanden een op het oog sluitende business case hadden, zonk langzaam maar zeker het besef dat we dit zelf moesten gaan doen, als apart bedrijf. We ontdekten dat de manier waarop wij bestaande technieken combineerden, uniek was. Dus doken we de wereld van patenten in. En we kregen hem. Heel belangrijk.’

Op labschaal werkte het idee, op papier ook. Experts concludeerden dat de manier waarop PMC verontreinigd schroot behandelt, werkt. De fase van een proeffabriek sloegen de initiatiefnemers daarom over, ze gingen meteen voor groot, voor een fabriek die direct impact heeft. Maar: dat kost wel heel veel geld. Honderd miljoen euro, was de schatting. Uiteindelijk staat de fabriek er voor zeventig miljoen.

Hoe kom je aan dat soort bedragen zonder dat je kunt laten zien hoe het werkt? Wijma: ‘De fase dat we daarmee begonnen was het moment waarop we besloten dat we er fulltime mee bezig moesten zijn.’ Het moeilijkste is dan altijd om het eerste financieringsschaap over de dam te krijgen. Nathalie van de Poel lukte dat. Zij klopte in 2014 aan bij Jansen Recycling Group uit Dordrecht. ‘Wij kenden Jansen vanwege het belang dat wordt gehecht aan duurzaamheid.

Dat het bedrijf vertrouwen toonde in ons en ons plan, is goud waard. We kregen durfkapitaal en konden zo verder de boer op.’ Volgende vraag: waar moet de fabriek komen? Na tal van locaties bezocht te hebben, viel de keuze op Delfzijl. Wijma: ‘De korte lijntjes, het belangrijke netwerk, de samenwerking met provincie en gemeente, het beschikbare personeel, de energie die er te krijgen is, dat alles bij elkaar maakte Delfzijl veruit de beste keus. We voelden ons zeer welkom, meer dan elders.’