NOM Drijfveren: ‘Maatschappelijke participatie doen we samen’

Hoe gaan we als samenleving om met mensen die langs de kant staan of tussen wal en schip vallen? ‘Het systeem is zieker dan de mensen die we proberen te helpen’, constateert de Friese ondernemer Alberto Kinderman. Dat wringt en daarom doet hij het anders met zijn commerciële werk- en leerbedrijven. Een gesprek over mensenwerk, motivatie en marktwerking.

Alberto is de oprichter en directeur van Royal Werkbedrijf, dat in Noardburgum, Minnertsga, Sneek en Leeuwarden locaties heeft voor participatietrajecten en dagbesteding. Kandidaten kunnen er terecht om met professionele begeleiding vaardigheden te leren en weer arbeidsritme op te bouwen. ‘Wij bieden maatwerk binnen een concept dat werkt’, vertelt de ondernemer. ‘We trekken maximaal een jaar intensief met mensen op. Meestal is die periode voldoende om iemand weer gemotiveerd te krijgen en een passende werkplek te vinden. Maar wij kunnen het niet alleen. Een belangrijke succesfactor is de bereidheid van bedrijven om mensen onder hun hoede te nemen die wat extra begeleiding nodig hebben. Daarom is ons netwerk in de regio minstens zo belangrijk als de stappen die wij tijdens een participatietraject maken.’

Geloven in mensen

Participatie vraagt volgens Alberto iets van de hele samenleving. ‘Er zijn altijd mensen geweest die minder goed kunnen meekomen. Vroeger werden die vanzelfsprekend in de gemeenschap opgenomen, tegenwoordig raken er steeds meer tussen wal en schip. De wereld is zoveel groter en complexer geworden, dat het niet meer duidelijk is waar deze groep op terug kan vallen. Want onze maatschappelijke systemen zijn al net zo complex. De mensen die daar het minst vaardig in zijn, moeten de meeste hokjes aflopen en worden van het kastje naar de muur gestuurd. Soms vraag ik me af: wie is er eigenlijk voor wie? Met bureaucratie helpen we deze groep niet. Steeds meer mensen staan langs de zijlijn, met alle gevolgen van dien. En dat gaat onze hele samenleving aan.’

Hij maakt zich er druk om, maar wil vooral iets dóen. Denken in oplossingen, meebewegen met mogelijkheden. ‘Dat is het uitgangspunt van Royal Werkbedrijf’, vertelt Alberto. ‘Wij geloven in mensen, niet in problemen. Het gaat om prikkelen en uitproberen. Ontdekken waar de talenten zitten en wat iemand leuk vindt. Intrinsieke motivatie is allesbepalend. Iets vinden waar je moeite voor wil doen… dat hebben we toch allemaal nodig?! Ik wil moeite doen voor de groep die tussen wal en schip valt in de maatschappij. Dat is mijn drijfveer. Waarom? Omdat ik iets herken in deze mensen. Zelf was ik vroeger een opstandige puber en ik heb echt tijd nodig gehad om uit te vinden wat bij mij paste. Daar heb je wat geluk bij nodig, maar vooral mensen die je op het goede moment een zetje geven. En dat is in feite wat wij bij Royal Werkbedrijf doen: mensen een zetje geven.’

Flexibel en creatief

Alberto kreeg kansen en ontdekte na verschillende omwegen dat hij een ondernemer met een zorghart is. ‘Toen ik in het vierde jaar van mijn opleiding hbo-verpleegkunde een module Ondernemen in de zorg volgde, wist ik dat ik op de goede weg zat. Maar eerst leerde ik in mijn jaren als psychosociaal verpleegkundige dat medicaliseren, problematiseren en stigmatiseren vaak averechts werken. De kunst is om mensen weer in hun eigen kracht te zetten.’ Deze visie en aanpak leidden tot Alberto’s eerste bedrijf: Zorggroep Kinderman BV, dat mede dankzij de opkomende marktwerking in de zorg een succes werd. ‘We begonnen met zorgbemiddeling, maar gaandeweg werden wij een vangnet voor mensen die niet goed pasten binnen de reguliere zorg. Door onze kleinschaligheid konden wij de creatieve en flexibele aanpak bieden die nodig was.’

Met mijn zorghart weet ik dat zachte heelmeesters stinkende wonden maken, daarom ben ik direct en duidelijk.
Alberto Kinderman

Na verloop van tijd werd deze bewegingsvrijheid ingeperkt door veranderende wet- en regelgeving en bezuinigingen. ‘Ook wij moesten vaker protocollen hanteren en zo dreigden we zelf het systeem te worden waar onze doelgroep op stukliep’, vertelt Alberto. ‘Dat past totaal niet bij hoe ik wil werken, daarom trok ik me terug.’ Hij verkocht het bedrijf en raakte door gesprekken met zijn netwerk geïnspireerd door de Participatiewet die er destijds aan zat te komen. ‘Mijn vrouw en ik kochten een boerderij en voormalig boomrooierij in Noardburgum. Daar realiseerden we in 2013 onze eerste locatie voor werk- en leertrajecten en dagbesteding, het begin van Royal Werkbedrijf. In deze onderneming komen zorg en maatschappelijke betrokkenheid opnieuw samen met mijn pragmatische aanpak om mensen weer in hun kracht te zetten.’

Marktwerking

Alberto ontwikkelde in de afgelopen tien jaar een goedwerkend concept en kan zijn bevlogenheid daar helemaal in kwijt. ‘Er schuilt nog steeds een dwarsdenker in mij, een overblijfsel van de opstandige puber die ik ooit was. Omdat ik zelf mijn weg heb gevonden in het leven, wil ik mijn kennis en ervaring inzetten om iets te doen aan de scheefgroei in onze maatschappij. Dat ik toevallig goed kan leren en mezelf kan handhaven in de complexiteit van deze tijd is mooi, maar er is een groeiende groep die moeite heeft om aan te sluiten. Vaak zijn het doeners, die in de juiste setting en met geschikte mensen om hen heen prima kunnen functioneren. Het is onze verantwoordelijkheid als samenleving om daarvoor mogelijkheden te creëren. En wij kunnen daar als marktpartij een rol bij spelen, mits we daarvoor de kans krijgen.’

Aan die kansen schort het soms, doordat de marktwerking in zorg en welzijn spaak is gelopen. ‘Wij bieden een beproefd concept en werken goed samen met gemeenten en zorginstellingen’, vertelt Alberto. ‘Toch worden de mogelijkheden van ons bedrijf niet optimaal benut, omdat overheden ook zelf werk- en leerbedrijven hebben. En bij dagbestedingslocaties blijven mensen vaak op hun plek, ook als ze méér kunnen. Door die schotten is de doorstroming voor participatie beperkt. Bij Royal Werkbedrijf bieden we concurrerende trajecten aan die mensen de kans geven om binnen een jaar een passende werkplek te vinden in de regio. Maar dan moeten ze die kans wel krijgen en daar zit het systeem soms nog in de weg. Overheden erkennen dat, dus wij hopen dat die doorstroming gauw beter op gang komt.’

Direct en duidelijk

‘Eigenlijk is Royal Werkbedrijf – net als mijn vorige onderneming – een vangnet voor mensen die afketsen op het systeem’, constateert Alberto. ‘Een groep waar de maatschappij steeds minder moeite in steekt. Wij gaan die uitdaging juist graag aan. Deze mensen een zetje geven vraagt om een andere manier van kijken. Professionele therapeutische kennis en ervaring is zeker nodig, maar heeft alleen zin als je aansluiting vindt bij de mensen. Een klik hebt. Pas dan kun je écht aan de slag met gedragsverandering. Met mijn zorghart weet ik dat zachte heelmeesters stinkende wonden maken, daarom ben ik direct en duidelijk. Leren en werken mag bij ons in eigen tempo en naar eigen kunnen, maar we vragen wél inzet en moeite. Soms duurt het even om te ontdekken wat je kunt en waar je motivatie zit, maar uiteindelijk vinden we wel een ingang. En dan is er nog een beetje geluk nodig, om na een traject bij ons ook een plek te vinden waar mensen verder kunnen.’

Ik wil moeite doen voor de groep die tussen wal en schip valt in de maatschappij. Dat is mijn drijfveer.
Alberto Kinderman

Het zijn voornamelijk doeners die bij Royal Werkbedrijf terechtkomen. De leer- en werktrajecten draaien dan ook om praktische klussen in diverse vakgebieden, van groen en techniek tot recreatie, logistiek, horeca, metaal en onderhoud. ‘Op onze locaties zijn allerlei mogelijkheden om weer te leren deelnemen aan het arbeidsproces’, vertelt Alberto. ‘En waar nodig begeleiden we mensen ook thuis om de boel op orde te krijgen. Onze trajecten zijn intensief, zodat we binnen een jaar patronen doorbreken en iets nieuws opbouwen. Dat gaat met vallen en opstaan. In dit werk horen teleurstellingen erbij, maar wij leren mensen om na het vallen weer op te staan. Want dáár gaat het om. Niet verder problematiseren, maar inzetten op eigen kracht.’