Noord-Nederland kent verrassend veel familiebedrijven en daar zitten interessante koplopers tussen als het gaat om innovatievermogen. Hoe kunnen andere ondernemers in de regio daarvan leren, in dit uitdagende transitietijdperk? We vroegen het Mira Bloemen-Bekx. Zij draagt als lector Regionaal Innovatie Vermogen bij aan een krachtiger vernieuwingsklimaat en ontdekte bij haar onderzoeken de waarde van familiebedrijven.
Als boerendochter begreep Mira het principe van een familiebedrijf al jong en het lijntje met ondernemerschap blijkt een rode draad in haar loopbaan. ‘In mijn huidige rol als lector bij de Hanze combineer ik inhoud met de dynamiek van het ondernemersklimaat’, vertelt ze bevlogen. ‘Zo kan ik vanuit onderzoek en kennis iets betekenen voor de ontwikkeling van Noord-Nederland.’ Mira spreekt vol waardering over ondernemers. ‘Het verdient respect dat deze mensen voor eigen risico een cruciale rol spelen in het leef- en werkklimaat van onze regio. Het wordt onderschat wat daar allemaal bij komt kijken. Zeker in deze tijd, waarin vele vraagstukken tegelijk spelen rondom thema’s als energie, circulariteit, infrastructuur, digitalisering, netcongestie en talentbehoud.’
Mira’s meest recente onderzoek richt zich op innovatievermogen in de werkpraktijk. Daarbij heeft ze nadrukkelijk ook familiebedrijven opgezocht, omdat deze diepgeworteld zijn in de regio. ‘Gemiddeld kennen zij een langere historie, sommige zelfs meer dan honderd jaar. Als je zo’n tijdspanne meegaat, beschik je duidelijk over innovatievermogen en daar willen we graag van leren. Bovendien blijken familiebedrijven uit de noordelijke regio innovatiever dan vergelijkbare ondernemingen elders in het land. We hebben niet onderzocht hoe dat komt, al kan ik op basis van vele gesprekken wel duiden dat dit te maken heeft met een combinatie van zelfredzaamheid en het werkethos in deze regio. Er heerst een bepaalde survivalmentaliteit.’
‘Door de relatief grotere afstanden in het Noorden zijn bedrijven van oudsher gewend om het zelf te doen, met loyale medewerkers uit de nabije omgeving’, verduidelijkt Mira. ‘Die zelfredzaamheid maakt creatief en innovatief, al is er ook een keerzijde: het maakt ondernemingen minder open, terwijl de uitdagingen van deze tijd juist om meer samenspel in de regio vragen. En in grote delen van Noord-Nederland komt het mkb elkaar niet vanzelfsprekend tegen. Terwijl we zien dat innovatie goed gedijt op plekken waar bedrijven dichter bij elkaar zitten of elkaar goed weten te vinden. Daar ligt een mooie uitdaging, daarom gaan we de resultaten van ons onderzoek onder andere gebruiken om in Noord-Nederland een leertraject voor ondernemers op te zetten, waarin ze van en met elkaar kunnen leren. En daarbij zijn ook familiebedrijven belangrijke inspirators.’
Dataspecialisten van de NOM vonden meer dan 250 ondernemingen in Noord-Nederland die in de categorie familiebedrijf vallen . ‘Je hebt ze in allerlei soorten en maten, net als de verschillende definities die voor dit bedrijfstype bestaan’, geeft de lector aan. ‘Sommige families spelen een rol op de achtergrond, andere hebben actief de leiding en profileren zich ook bewust als familiebedrijf.’ Volgens Mira zijn er binnen die categorie in elke noordelijke provincie aansprekende innovators te vinden, zoals in Drenthe de Bork Groep, Boom Uitgevers en Royal Apollo Group, in Friesland Damstra Installatietechniek, Douma Staal en Royal Smilde en in Groningen het jonge familiebedrijf Lode Holding , NNZ en Wagenborg.
Wat maakt dit soort familiebedrijven zo krachtig in innovatie en wat kunnen andere ondernemers daarvan leren? ‘Sterke families hebben sterke ondernemingen’, ontdekte Mira. ‘Dat heeft met een grote mate van betrokkenheid te maken, maar vooral met goede communicatie en openheid voor ontwikkeling. Want er zijn ook familiebedrijven waar de banden en tradities juist belemmerend werken. Het gaat bij innovatievermogen om de kunst van het combineren: het leiden van de dagelijkse operatie én bezig zijn met de lange termijn. Veel ondernemers blijven steken bij de korte termijn, terwijl echte innovators naast het bedienen van de huidige marktvragen ook al inspelen op de toekomst. Zo zorgen ze voor ontwikkeling en tijdige vernieuwing.
Familiebedrijven zijn volgens de lector vanuit hun dna vanzelfsprekender bezig met generaties, de lange termijn en medeverantwoordelijkheid voor hun omgeving. ‘Daarom zijn rentmeesterschap, duurzaamheid en maatschappelijke impact bij deze ondernemingen in veel gevallen net zo belangrijk als economische doelstellingen. Tegelijk snappen ze dat groei en winst noodzakelijk zijn om te innoveren en zo hun voortbestaan te garanderen. Die combinatie zie je ook bij andere bedrijven, al onderscheiden innovatieve familiebedrijven zich wel vaker van meer commercieel gedreven ondernemers door hun intrinsieke en maatschappelijke motivatie. Ze zijn bewuster bezig met waarden, zingeving en richting geven op basis van hun visie op de wereld van morgen.’
‘In dit transitietijdperk is de grote uitdaging voor álle bedrijven om – actiever dan ooit – na te denken over die wereld van morgen en hun rol daarin’, vervolgt Mira. ‘Vaak slokt bij ondernemers binnen het gevestigde mkb de waan van de dag zoveel aandacht op, dat ze nauwelijks toekomen aan die langere termijn. Terwijl het wel onderdeel van hun taak is om te blijven leren en voelsprieten uit te steken. Want wie niet bijblijft, zet een rem op het bedrijf. Innoveren draait om het vermogen jezelf als ondernemer te ontwikkelen, je mensen te laten groeien en voortdurend met elkaar producten, processen en technologieën te vernieuwen. Alleen zo kunnen bedrijven een voorsprong behouden of mee blijven doen in deze snel veranderende wereld. En dat vraagt een bewuste focus op veranderen.’
Door het onderzoeken van innovatievermogen in de werkpraktijk, weet de lector hoe belangrijk het is om tijd en rust te organiseren voor die focus op verandering. ‘We hebben gezien dat innovatievermogen bestaat uit een vliegwiel van de factoren leiderschap, organisatie, vernieuwing, mensen, financiën en de samenwerking binnen het bedrijf én met partners daarbuiten. Allemaal knoppen waar ondernemers aan kunnen draaien. Al moet je wel goed afstemmen op wat het bedrijf nodig heeft en daar moet je echt regelmatig voor gaan zitten. Een selectie van noordelijke ondernemers kan dat straks doen binnen het leertraject dat we vanuit de Hanze opzetten. Daarbij maken we gebruik van de kennis en inspiratie van koplopers uit de regio om de kop van het peloton daarachter zich verder te laten ontwikkelen.’
Ook andere mkb’ers die willen bijblijven, kunnen zich laten inspireren door de onderzoeksuitkomsten van het lectoraat Regionaal Innovatie Vermogen. Mira noemt drie belangrijke competenties voor innoverend vermogen: sensing, seizing en reconfiguring. ‘In gewone taal bedoelen we daarmee het aanvoelen wat er gaande is aan ontwikkelingen – van inhoudelijke trends tot wet- en regelgeving – en bewust kiezen waarin je wel of juist niet meegaat. Focus is nodig, anders kom je er in om. Vervolgens is het zaak om concrete keuzes te maken en daarna komt het aan op doorzetten. Want werkelijke vernieuwing komt er pas als je de in gang gezette innovatieprocessen weet af te maken. En dat hoeven bedrijven niet allemaal alleen te doen. Teveel zelfredzaamheid isoleert. Zoek elkaar op, ontdek gemeenschappelijke belangen, wissel uit en vergroot zo het eigen innovatievermogen en dat van onze regio.’
Deze cookies zorgen ervoor dat deze website naar behoren functioneert. Ook houden we met deze cookies anoniem website statistieken bij. Omdat deze cookies strikt noodzakelijk zijn, kunt u ze niet weigeren zonder de werking van de website te beïnvloeden. U kunt deze cookies blokkeren of verwijderen door uw browserinstellingen te wijzigen, zoals beschreven in ons privacy statement.
Deze cookies verzamelen informatie die wordt gebruikt om ons te helpen begrijpen hoe onze website wordt gebruikt of hoe effectief onze marketingcampagnes zijn. Ook helpen deze cookies ons om deze website aan te passen en zo uw gebruikservaring te kunnen verbeteren.
Met deze cookies kan uw surfgedrag worden gemonitord door advertentienetwerken waardoor we advertenties kunnen tonen op basis van uw interesses en surfgedrag. Ook voeren deze cookies functies uit waarmee onder andere wordt voorkomen dat dezelfde advertentie voortdurend verschijnt.
