Noord-Nederlandse innovaties op wereldpodium in Osaka

Tijdens de World Expo 2025 in Japan presenteerden Noord-Nederlandse bedrijven samen met Japanse multinationals baanbrekende innovaties op het gebied van energietransitie en circulaire economie. Deze voortgang is het resultaat van twee complementaire programma’s, de TopDutch Innovation Challenge en de Sustainable Industry Challenge. Samen tonen ze hoe grensoverschrijdende samenwerking leidt tot vooruitstrevende oplossingen: van waterstof bij koffiebranden tot het herwinnen van hoogwaardige vezels uit rubber. Deze innovaties onderstrepen de rol van Noord-Nederland als bruisende innovatiehub en de sterke verbondenheid met Japan.

Het centrale thema van het event in Osaka was challenge-based innovatie: een aanpak waarbij grote bedrijven met een duurzaamheidsvraagstuk worden gekoppeld aan partijen die de expertise hebben om dit op te lossen.

Het proces werkt als volgt: organisaties komen naar de NOM met een innovatievraagstuk. Samen formuleren zij dit als een duidelijke 'challenge' of probleemstelling. De NOM publiceert vervolgens de challenge en zoekt via het eigen netwerk in de regio, Nederland en internationaal, naar verschillende mogelijke probleemoplossers. Potentiële leveranciers van oplossingen melden zich aan en doorlopen een aantal selectierondes totdat er twee of drie op de shortlist staan om tijdens een competitieve pitch hun definitieve oplossing te presenteren. De finale selectie wordt tijdens een matchday bekendgemaakt.

Daarna begint het echte werk. Fleur Mulder, programmamanager ChallengeBase, benadrukt: "Het proces stopt niet bij de match. Wij blijven bij beide partijen, helpen bij het projectplan, communicatie, denken mee over testopstellingen en subsidiemogelijkheden. Het gaat ons niet om een fotomoment en een confettikanon, maar echt om de implementatie. Aan het eind vieren we de resultaten op een demo day. Zo onderscheidt de NOM zich met challenge-based innovatie van traditionele innovatiewedstrijden die vaak stranden bij het prototype."

Koffiebrander UCC Coffee Benelux (180 werknemers in Bolsward, 27.000 ton koffie per jaar), wereldwijd de vijfde grootste koffieproducent en nummer 1 in Japan, kwam met hun duurzaamheidsvraagstuk naar de TopDutch Innovation Challenge. Via het challenge-proces werden DNV (Groningen) en Summit Engineering (Eelde) geselecteerd als winnende oplossingspartij. Samen ontwikkelden zij een flexibel concept voor de omschakeling van aardgas naar waterstof bij koffiebranden. De primeur zit in de flexibiliteit van de technologie: deze kan werken op aardgas, waterstof of een mengsel daarvan, afhankelijk van de beschikbaarheid en kosten van waterstof. Hiermee zet UCC een belangrijke stap richting CO2-neutraal produceren in 2040.

Op 1 september 2025 werden in Groningen met succes koffiebonen gebrand op verschillende mengsels van waterstof en aardgas (hybride), inclusief volledig op waterstof. "Naast een significante reductie van CO2-uitstoot brengt het branden met waterstof nieuwe smaakeffecten: een diepere complexiteit in de koffie," aldus Jeroen de Jager, Fabrieksdirecteur van UCC Coffee Benelux. Deze innovatie werd getoond op de World Expo 2025 in Osaka. 

Teijin Aramid (1.350 werknemers in Emmen en Delfzijl, productie 25.000+ ton aramidevezels per jaar) vond via de Sustainable Industry Challenge 2023 van Chemport Europe twee partners voor hun uitdaging: hoogwaardige aramidevezels terugwinnen uit rubberproducten. New Born Rubber uit Grootegast ging de samenwerking aan om aramide vezels uit transportbanden van de mijnbouwindustrie terug te winnen voor hergebruik.

"We zitten nu in de fase waarin gekeken gaat worden of deze transportbanden op grotere schaal ingenomen kunnen worden, met het doel een gezamenlijke scheidingsinstallatie te bouwen," legt Remco van Leeuwen van New Born Rubber uit. Het vervolgonderzoek staat voor 2025 gepland. De eerste tests tonen veelbelovende resultaten: de teruggewonnen aramide vezels zijn geschikt voor nieuwe toepassingen.

De regio Noord-Nederland herbergt 17 Japanse bedrijven, waaronder Kikkoman, Teijin Aramid, UCC, Menicon en Jellice. Deze bedrijven tonen een diepe binding en langdurige commitment aan Noord-Nederland, stelt Mulder.

Gedeputeerden Willemien Meeuwissen (Drenthe) en Erik Jan Bennema (Groningen) namen met NOM-vertegenwoordigers deel aan de bredere RVO-handelsmissie, die onderdeel was van de economische missie naar Japan, georganiseerd door RVO. De focus lag op drie sectoren: waterstof, offshore wind, en circulaire bouw. Minister Sophie Hermans (Klimaat en Groene Groei) reisde mee tijdens themaweek 'The Future of Earth and Biodiversity'. De focus op energietransitie, duurzaamheid en circulaire economie sloot perfect aan bij de sterke sectoren van Noord-Nederland. De NOM werkte nauw samen met RVO, de Netherlands Foreign Investment Agency (NFIA) en andere partners om de Noord-Nederlandse positie te versterken.

De Wereldexpo vindt plaats van 13 april tot 13 oktober en verwelkomt 158 landen en territoria. Met het thema 'Designing Future Society for Our Lives' presenteert Nederland zich onder ‘Common Ground’, met nadruk op internationale samenwerking bij wereldwijde uitdagingen.